Sommeliere Entela Cenko

#Vera ashtu si edhe #muzika, flet me gjuhë ndërkombëtare dhe këtë gjuhë ne e njohim të gjithë. Nëse jemi dashurues të verës sigurisht. Dhe nëse jemi, i njohim mirë gjuhët me të cilat vera flet më bukur. Një prej këtyre gjuhëve është ajo italiane e një prej më të mirave italiane janë verërat “Primitivo”, që në Shqipëri na vijnë përmes Primitivo Wine Shop. 

Shpeshherë në punën tonë, hasim mendime dhe përshtypje nga më të ndryshmet, që nga më pozitivet e deri tek më ekstremet e kahut tjetër, kur vjen puna për të diskutuar nëse duhet të pimë verëra shqiptare apo të huaja. Nga njëra anë qëndron shtysa e brendshme për të nxitur e ndihmuar sipërmarrjet lokale vendase, që mes njëmijë e një vështirësive përpiqen të prodhojnë cilësisht dhe nga ana tjetër dëshira e ethshme për të shijuar një verë të mirë. Se që ta themi mes nesh, verërat shqiptare, sidomos vitet e fundit shkëlqejnë në cilësi e shije të mirë por edhe verërat ndërkombëtare janë “preja” e duhur për gjahtarët e shijes! Dhe nuk është mëkat të duash shijen e mirë! Le të mos shkojmë më larg; fqinji ynë Italia, prej shekujsh përsos shijen e verërave të saj deri në poezi. Dhe, edhe pse vetë kemi pirë verë që në kohën e stërgjyshërve tanë ilirë, shumë prej përvojave të këtyre tri dekadave të fundit, kantinat e sotme shqiptare i morën pikërisht në vreshat dhe kantinat apenine.

Prandaj pse të mos e shijojmë bashkë këtë përvojë, nga këndvështrimi i një profesionisteje si somelierja jonë Entela Cenko, e cila me një gjuhë që shkon gati në prozë poetike, na njeh me të fshehtat e dy kantinave të njohura: Primitivo di Manduria dhe Polvanera. Në fund të fundit, vera ashtu si edhe muzika flet me gjuhë ndërkombëtare dhe këtë gjuhë ne e njohim të gjithë. Nëse jemi dashurues të verës sigurisht.

Primitivo wine shop me profesioalizem ka përzgjedhur etiketat e një Koperative shumë të shquar për zonën përreth Produtori Di Manduria 1932 (maestri di primitivo) dhe Polvanera. Etiketa Leggiadro Rose (Metodo Classico) (Aka Charme Rose me bulëza (Primitivo) Aka Rose (Primitivo)
Zin ( Fiano) Polvanera (Falanghina )
Soneto ( Primitivo di Manduria ) Adora (Salice Salento) Abatemasi (Negroamaro)
Elegia Riserva 2015 ( Primitivo di Manduria)
Lirica 2017 (Primitivo di Manduaria) Memoria (Primitivo di Manduaria).

Primitivo di Manduria përfaqëson një verë të kuqe themelore, zona e Puglias.
Përveç verërave të thata, ekziston edhe një version i ëmbël i verës. Kështu filloi aftësia e madhe për të futur Primitivo në tregjet e Italisë dhe botës, kur në 1932 u themelua Consorzio Produttori Vini në Manduria. Hartimi i një projekti që rezultoi i rëndësishëm: përqendrimi i rrushit të atyre tokave në një strukturë efikase dhe adekuate për vinifikim dhe marketing.
Manduria është shtëpia shpirtërore e Primitivos, Në territorin e Manduria Primitivo rritet në tokë të kuqe, në tokë vullkanike dhe gëlqerore, në tokë të zezë që rrjedhin nga depozitat aluviale dhe madje edhe në rërë pranë detit. Në secilën prej këtyre zonave hardhia ka një formë, strukturë dhe proces të ndryshëm të zhvillimit. Në zonën tonë hardhitë janë trajnuar ende si Fidanë tradicionalë, edhe nëse kohët e fundit është përshtatur mirë në sistemet e trajnimit Guyot ose kordoni.
Grumbulli tipik i rrushit është i vogël dhe i zgjatur, i lirë me manaferra të rrumbullakëta. Lëkura është delikate dhe mjaft e hollë, dhe për këtë arsye është e ndjeshme ndaj lagështisë dhe formave.
Nuk është një hardhi prodhuese: në zonën e DOC Primtivo di Manduria rendimenti i tij mesatar është vazhdimisht nën 9,000 kg rrush për hektar të lejuar nga rregulloret.

Primitivo është një hardhi e cila mund të sigurojë përqendrime shumë të larta të sheqerit, dhe gjithashtu ka aftësinë të shndërrojë pjesën më të madhe të përmbajtjes së sheqerit në alkool, kështu që nuk është e pazakontë të gjesh verëra Primitivo me alkool të lartë (16/17%).
Një Primitivo klasik ka një përmbajtje të moderuar të taninës që tenton ta bëjë shijen e verës jashtëzakonisht të guximshme. Gjithmonë me shije të këndshme me shije frutash me lëkurat e qershisë, buqeta e saj shpesh përmban qershi të thartë dhe të zezë dhe ndonjëherë edhe mjedër. Disa lloje të tokës do t’i japin asaj një errësirë që përmban piper dhe liker, si dhe lë të kuptohet se me bimësi mesdhetare.
Megjithëse Primitivo kënaqet më së miri në moshë të re, kur plakja tenton të japë aromat e duhanit, kafesë, kanellës, vaniljes, mokës dhe arrëmyshkut.

Elegia (Vlerësimet) Mondus vini Gold, Falsta it, Bibenda
Varieteti 100 % Primitivo
Sistemi I trajnimit te vreshtit Fidan
Periudha e korrjes në mesin e Shtatorit. Fermentimi në 25 gradë termo kontroll në maturim 15 ditë
Përmbajtja e alkoolit: 14.5% Vol.

Për 12 muaj në barrikat franceze Allier të drurit, ngjyra e kuqe rubin me reflektime intensive të granatës, hundë intensive dhe komplekse, shënime të manave të pjekura qershi, mjedër, ferrë dhe reçel kumbulle, me lë të kuptohet me erëza të pastra të vaniljes dhe notave balsamike në përfundimtar. E thatë, e ngrohtë, e butë, tanike, këmbëngulëse në shije, e rrumbullakosur nga diapazoni shijues i notave të thekura.
Sugjerim: shijohet me mish te kuq tartar, karpaço vici si dhe me trendet e reja te mishit të kuq te egër (Ribay Tomahawk), patate me bime aromantike. Servirja në 16 – 18 gradë

Lirica (Vleresimet) Gambero Roso 3 Bicchieri 2020 Wine Spectator Wine Enthusiast
Rrushi: Primitivo 100%
Sistemet e trajnimit: fidanë dhe espalier
Periudha e korrjes: fillimi i shtatorit
Vinifikimi: në të kuqe me termokondicionim të procesit të fermentimit (25 ° C), një javë makerim.
Përsosja e verës të paktën 6 muaj në fuçi të mëdha lisi sllav
Përmbajtja e alkoolit: 15 % Vol.

Ngjyra e kuqe rubin me nuanca të garnetave. Buqetë hundë intensive dhe elegante, me shenja të dukshme të frutave të errëta të pjekur, qershi, kumbull, erëza të ëmbla si xhenxhefili dhe anise, në një shkrirje të ekuilibruar me lëkurat e drurit të thekur.
Shija e thatë dhe me trup të plotë, përkëdhel butë qiellzën me qëndrueshmëri të mirë dhe taninet elegante, shoqëruar me një freski të këndshme dhe harmonike. Përfundimi pikant mjaft i gjatë dhe i gjerë.
Përshtatja me ushqimin: djathra të stazhonuara (Pecorino Grana), mish i kuq i pjekur me perime të stinës, Servirja në 16 -18 gradë

Polvanera lindi nga një traditë e gjatë familjare që ka qenë gjithmonë e rrënjosur në vreshtari.
E vendosur në Pulia midis Acquaviva delle Fonti dhe Gioia del Colle, bodrumi, i gërmuar për 8 metra në gurin gëlqeror, është zhytur në një peizazh unik të karakterizuar nga vreshta, mure guri të thatë dhe fuçi lisi. Së bashku me mbështetjen e familjes, Filippo Cassano vazhdon të kryejë një projekt ambicioz, që synon rritjen e primitivo dhe varieteteve të tjera indigjene të rrushit. Sinteza midis inovacionit dhe traditës u ka dhënë jetë verërave të lidhura fort me territorin, me nota karakteristike të elegancës, pirjes dhe freskisë së jashtëzakonshme.
Verërat Bioitalia merren pa shtuar sulfite. Qëllimi është të heqim dorë nga ndihma e siguruar nga dioksidi i squfurit, i përdorur për të eleminuar dhe kontrolluar elementet e devijimit organoleptik të verës. Shkathtësitë e larta teknike dhe shkencore dhe disponueshmëria e mjeteve të reja të hetimit lejojnë marrjen e verërave që përmbajnë karakteristikat e rrushit fillestar me përmbajtjen më të ulët të ruajtësve dhe elementeve të jashtëm nga vetë rrushi.
Njohja e thellë e vreshtave dhe respektimi i territorit të origjinës janë baza e të gjithë procesit të prodhimit të verës.
Zgjedhja e një vere organike nuk është një trend, por një nevojë për konsum të vetëdijshëm. Zgjedhja për të blerë verëra organike italiane do të thotë të vazhdoni të këmbëngulni në mbrojtjen e shëndetit tuaj edhe në tryezë. Gjithmonë zgjidhni një verë organike pa sulfite për momentet tuaja të veçanta.

Variteti Primitivo 100% Vreshti Montevella, Acquaviva delle Fonti
Toka e thellë, e qartë, të natyrës argjilore

Sistemi i trajnimit Fidanë rreth 70 vjet.
Vjelja manuale e rrushit: në javën e parë / të dytë të shtatorit, Fermentimi në depozitat prej çeliku inox për katër javë në një temperaturë prej 25 ° C.
24 muaj në rezervuarë çeliku inox dhe një vit në shishe
Përmbatja e alkolit 16.5% vëll.
Ngjyra rubini i kuqërremtë me thellësi të madhe.
Buqetë e dendur me manaferrat e egra, dhe kumbull, e kuqe me shënime delikate me lule (trëndafil) dhe bimë (çaj gjethe), të zgjeruara nga kujtimet e jamballit, grafit dhe të egra.
Imponues, elegant, i rreptë, i mbështetur nga taninet e lëmuara dhe një acid i gjallë-mineral venë.
Mbarimi përfundimtar në korrespondencë të përsosur me aromen e shijen .
Sugjerimi i përshtatjes: me antipasta proshutë e djathra stazhonuara e mish të kuq të marinuar .
Polvanera 14 (Primitivo di Manduria (Decanter Polvanera medalje bronzi në botë).
Polvanera 16 (Primitivo di Manduria)
Polvanera 17 (Primitivo di Manduria 2017) vlerësim Vinibuoni d’Italia 2021 jep Primitivo-n më të mirë italian. Vitae 2021. Guida Oro – I vini di Veronelli 2021. Tre Bicchieri 2020

Polvanera ( Falanghina Igt )
Me origjinë Greke dhe mund të jetë varieteti i rrushit prapa Falernian, vera më e famshme e antikitetit Romak.e pagëzuar Falanghina rrushi variety italian i rrushit me verë të bardhë, Vitis vinifera, aromat limoni, lulja e agrumeve, pjeshka, mjalti, bajame.
Rajonet e dukshme: Italia Jugore, në Puglia dhe Abruzzo, Campania por ende nuk ka prodhim ndërkombëtar.
Falanghina 100% Vreshti Marchesana, Gioia del Colle. Tokë me ngjyrë të kuqe me një shtresë
të shkëmbit gëlqeror poshtë.
Sistemi i trajnimit të vreshtit Guyot
Periudha e korrjes: në fund të Shtatorit.
Fermentimi në depozitat prej çeliku inoks, në një temperaturë prej 13° C, 3 muaj në rezervuarë çeliku inoks dhe 2 muaj në shishe.
Përmbatja e alkolit 12% vëll. Ngjyra e verdhë kashte, me një dritë të bukur kristalore.
Aroma intensive dhe të imta të bergamotit, pjeshkës,
kajsi, banane, dhe herbale. Freskia në sinkronozim me aromën dhe shijen në pershatje me djathra të butë, sallate e ftohte deti, bazë e mishit të bardhë, fruta e ëmbëlsira.

“Vera është dashuri dhe aromë e shpirtit. Shijet e saj ndezin pasionin në çdo qelizë të trupit. Më ledhaton venat deri sa e ndjej në momentet e nxehtësisë. Bota ime jeton me verën”. 

Sommeliere Entela Cenko